02 03 2022 | 08:03 energypress.gr
Η παγκόσμια αγορά πετρελαίου υφίσταται ένα σοκ το οποίο αρχίζει να μοιάζει με τη μεγαλύτερη αναταραχή από τον πόλεμο του Κόλπου το 1990-91.
Ένα μεγάλο κομμάτι των εξαγωγών ρωσικού αργού και διυλισμένων προϊόντων δεν βρίσκει πλέον αγοραστές και οι ενδείξεις δείχνουν ακόμη περισσότερα προβλήματα μέχρι την επόμενη εβδομάδα. Το αργό πετρέλαιο τύπου Brent και West Texas Intermediate εκτινάσσεται πάνω από τα 105 δολάρια το βαρέλι για πρώτη φορά από το 2014. Στις διαπραγματεύσεις στο Λονδίνο αργά την Τρίτη, το WTI σημείωνε άνοδο μεγαλύτερη του 10% σε μια από τις μεγαλύτερες ημερήσιες εκτινάξεις που έχουν σημειωθεί ποτέ.
Το πιο σημαντικό, τα κριτήρια που μετρούν τη βραχυπρόθεσμη "δυστοκία" της αγοράς αυξάνονται. Η διαφορά τιμής μεταξύ ενός βαρελιού Brent το οποίο παραδίδεται τώρα και ενός που παραδίδεται σε έναν χρόνο έχει διευρυνθεί σε περισσότερα από 13,50 δολάρια το βαρέλι, η μεγαλύτερη από τότε που ο Σαντάμ Χουσεΐν εισέβαλε στο Κουβέιτ πριν από σχεδόν 32 χρόνια.
Η κατάσταση απαιτεί έκτακτα μέτρα, παρόμοια με εκείνα που χρησιμοποίησαν οι κεντρικές τράπεζες κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας χρηματοοικονομικής κρίσης 2008-09, για να ξεπεραστεί το σοκ στην προσφορά. Ακολουθούν έξι βασικά σημεία:
"Αυτοκυρώσεις"
*Πρώτον, ένα πρόβλημα το οποίο οι traders αποκαλούν "αυτοκυρώσεις": οι συμμετέχοντες στην αγορά απλώς αρνούνται να συναλλάσσονται με ρωσικό πετρέλαιο, μολονότι οι δυτικές κυβερνήσεις το αφήνουν εκτός των κυρώσεων που έχουν επιβάλει στη Ρωσία για την εισβολή της στην Ουκρανία. Οι λόγοι περιλαμβάνουν σύγχυση σχετικά με το τι επιτρέπεται και τι όχι από νομική άποψη, φόβους για βλάβη φήμης ή ηθικές αντιρρήσεις.
Η Ρωσία εξάγει περίπου 5 εκατομμύρια βαρέλια αργού την ημέρα, συν σχεδόν 3 εκατομμύρια βαρέλια διυλισμένων προϊόντων. Εκτιμήσεις για τις πιθανές απώλειες είναι δύσκολο να γίνουν, ωστόσο οι traders πετρελαίου πιστεύουν ότι οι εξαγωγές είναι πιθανό να υποστούν αξιοσημείωτη πτώση μέχρι τα τέλη της επόμενης εβδομάδας, αντανακλώντας την κατάρρευση της ζήτησης από τα διυλιστήρια.
Όλα τα παραπάνω υποδηλώνουν ότι κινδυνεύουν έως και 2 εκατομμύρια βαρέλια ρωσικών εξαγωγών πετρελαίου ημερησίως (αργό και διυλισμένα προϊόντα), ή περίπου το 25% του συνόλου τους. Η κατάσταση είναι ρευστή και ορισμένοι traders και στελέχη αναμένουν μεγαλύτερες απώλειες, με κάποιους να ισχυρίζονται ότι το 30%-50% των θαλάσσιων ροών ρωσικού πετρελαίου δεν βρίσκουν αγοραστές αυτή τη στιγμή. Εάν τα τελευταία στοιχεία αποδειχθούν ορθά, η διαταραχή θα μπορούσε να ξεπεράσει τα 4 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα.
Στην πιο ξεκάθαρη ένδειξη ότι σχεδόν όλοι οι αγοραστές ρωσικού πετρελαίου έχουν εγκαταλείψει την αγορά, το εμβληματικό αργό της χώρας προσφερόταν την Τρίτη με έκπτωση-ρεκόρ 18,60 δολαρίων το βαρέλι υπό το δείκτη αναφοράς Brent. Ακόμη και σε αυτήν την εξαιρετική έκπτωση, αρκετές φορές μεγαλύτερη από τη συνηθισμένη διαφορά των δύο δολαρίων, δεν υπήρξε ούτε μία προσφορά για τα βαρέλια.
Ναυτιλία και τράπεζες
*Το μεγαλύτερο εμπόδιο στο εμπόριο ρωσικού πετρελαίου είναι η ναυτιλία. Η Sovcomflot, η κρατικά ελεγχόμενη ρωσική εταιρεία - ο μεγαλύτερος ιδιοκτήτης δεξαμενόπλοιων μεσαίου μεγέθους στον κόσμο, που ονομάζονται Aframaxes - αποφεύγεται σε μεγάλο βαθμό. Άλλες βασικές εταιρείες και διαχειριστές δεξαμενόπλοιων, συμπεριλαμβανομένων των Maersk Tankers και Torm, έχουν ανακοινώσει ότι, προς το παρόν, δεν αναλαμβάνουν νέα ρωσικά συμβόλαια μεταφοράς πετρελαίου δια θαλάσσιων μέσων.
Όταν διατίθεται κάποιο δεξαμενόπλοιο από έναν τολμηρό ιδιοκτήτη, κοστίζει έως και 300% περισσότερο από ό,τι πριν από λίγες ημέρες, καθιστώντας τα ναύλα απαγορευτικά ακριβά. Πέρα από το ναυτιλιακό κλάδο, πολλές τράπεζες αρνούνται επίσης να συναλλάσσονται με ρωσικό πετρέλαιο, ακόμη κι αν η Ευρώπη και οι ΗΠΑ έδωσαν γενική εξαίρεση από τις κυρώσεις τους για να επιτρέψουν πληρωμές ενέργειας.
Στρατηγικά αποθέματα
*Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (IEA) συμφώνησε την Τρίτη να απελευθερώσει 60 εκατομμύρια βαρέλια από τα στρατηγικά αποθέματα πετρελαίου των μελών του, ωστόσο αυτό δεν είναι ούτε κατά προσέγγιση κοντά στο να καλύψει την πιθανή πτώση των ρωσικών εξαγωγών πετρελαίου εάν συνεχιστούν οι "αυτοκυρώσεις".
Εάν η απελευθέρωση σκοπεύει να καλύψει μόνο 30 ημέρες, ισούται με 2 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα, που αντιστοιχεί σε εκείνο που εκτιμούν οι traders ως τρέχουσες απώλειες. Ωστόσο οι απώλειες μπορεί να αποδειχθούν τελικά πολύ μεγαλύτερες. Τα μέλη του ΔΟΕ διατηρούν αποθέματα έκτακτης ανάγκης 1,5 δισεκατομμυρίων βαρελιών, οπότε μπορούν να απελευθερώσουν πολύ περισσότερο πετρέλαιο - και πιο γρήγορα.
Ο ΔΟΕ θα πρέπει επίσης να καλέσει την Κίνα και την Ινδία να αξιοποιήσουν τα αποθέματα έκτακτης ανάγκης τους. Το μάθημα από τις οικονομικές κρίσεις αυτού του αιώνα είναι ότι οι διαφόρων ειδών αρχές πρέπει να κάνουν χρήση καταιγιστικών μέτρων. Η απελευθέρωση ποσοτήτων έκτακτης ανάγκης είναι, ωστόσο, μια χαμένη μάχη: ο ΔΟΕ αντιμετωπίζει ένα άδηλο πιθανό έλλειμμα, έχοντας ένα πεπερασμένο απόθεμα. Η διαχείριση της ζήτησης είναι επομένως ζωτικής σημασίας. Ακόμη και με τον κίνδυνο να επαναφέρουν τις αναμνήσεις της εποχής του Τζίμι Κάρτερ, οι δυτικοί ηγέτες θα πρέπει να ενθαρρύνουν την εξοικονόμηση ενέργειας ήδη από τώρα.
Σαουδική Αραβία και ΗΑΕ: Ο ρόλος του OPEC
*Οι ΗΠΑ, η Ιαπωνία και η Ευρώπη θα πρέπει να ασκήσουν διπλωματική πίεση ώστε να πείσουν τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα να αυξήσουν αμέσως την παραγωγή πολύ πάνω από τις τρέχουσες ποσοστώσεις τους στον OPEC+.
Είναι προς το συμφέρον του Ριάντ και του Άμπου Ντάμπι να βοηθήσουν στη σταθεροποίηση της αγοράς. Μέχρι στιγμής, τόσο η Σαουδική Αραβία όσο και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα φαίνεται να συντάσσονται με τη Ρωσία. Αν το κάνουν, θα βρεθούν στη λάθος πλευρά της ιστορίας. Ο OPEC+ συνεδριάζει μέσω τηλεδιάσκεψης την Τετάρτη και, στις τελευταίες συνεδριάσεις του, το καρτέλ έχει υποστηρίξει μια αύξηση της παραγωγής κατά 400.000 βαρέλια ημερησίως κάθε μήνα. Λαμβάνοντας υπ' όψιν την τρέχουσα αναταραχή, η ποσότητα αυτή δεν αρκεί.
Αμερικανικό σχιστολιθικό πετρέλαιο
*Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν θα πρέπει να χρησιμοποιήσει την ομιλία του για την Κατάσταση της Ένωσης προκειμένου να ενθαρρύνει τους Αμερικανούς παραγωγούς πετρελαίου να ενισχύσουν την παραγωγή.
Η παραγωγή σχιστολιθικού πετρελαίου στις ΗΠΑ θα πρέπει να κινηθεί με όρους πολεμικής περιόδου. Πολλοί στην αμερικανική βιομηχανία πετρελαίου θα μπουν στον πειρασμό να πουν ένα "σας τα λέγαμε!" όσον αφορά στην υποτίμηση της εγχώριας ενεργειακής βιομηχανίας των ΗΠΑ. Ίσως έχουν δίκιο, αλλά αυτή είναι η λάθος στιγμή για αντεγκλήσεις. Συνεχίστε τη δουλειά και αντλήστε με πάθος μαύρο χρυσό από το έδαφος.
Με πετρέλαιο στα $100+ το βαρέλι, κάθε παραγωγός σχιστολιθικού πετρελαίου των ΗΠΑ είναι σε θέση να πληρώνει μερίσματα, να μειώνει το χρέος του και να ενισχύει τις δαπάνες. Ο κλάδος δεν πρέπει - και αυτό είναι κρίσιμο - να χρησιμοποιήσει αυτή την ευκαιρία ως "λευκή επιταγή". Πρέπει να αναγνωρίσει ότι αυτή είναι μια στιγμή κρίσης. Δεν έχουμε μια κατάσταση επιστροφής στο "τρυπήστε δίχως όρια!".
Το δίλημμα Ιράν
*Τέλος, μια πυρηνική συμφωνία με το Ιράν θα βοηθούσε στην άμβλυνση της κρίσης, διασφαλίζοντας την επιστροφή περίπου 500.000 βαρελιών την ημέρα σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα στη διεθνή αγορά πετρελαίου και άλλων 500.000 βαρελιών την ημέρα σε περίπου έξι μήνες.
Ωστόσο, μια συμφωνία μεταξύ της Τεχεράνης και Ηνωμένων Πολιτειών, Ευρώπης, Κίνας και Ρωσίας είναι αβέβαιη, με τους διπλωμάτες να αγωνίζονται ενάντια στον χρόνο στις συνομιλίες στη Βιέννη αυτή την εβδομάδα.
Το Ιράν φαίνεται να βλέπει την τρέχουσα έλλειψη πετρελαίου ως μοχλό για την απόσπαση περαιτέρω παραχωρήσεων. Χωρίς συμφωνία με το Ιράν, οι προοπτικές για την αγορά πετρελαίου θα καταστούν ακόμη πιο σκοτεινές και επίφοβες. Επί του παρόντος, οι πιθανότητες μιας συμφωνίας μοιάζουν 50%-50%.
(του Τζαβιέ Μπλας, Bloomberg, capital.gr)
